احکام شرعی شرکت در مراسم ترحیم و عزاداری

امروزه در بسیاری از مسائل از جمله مسأله مرگ و احکام و امور عرفیّه مترتّب بر آن ما به بیراهه می رویم و به دستورات شرع چنانچه باید و شاید توجّه نمی نمائیم، و مقتضیات عالم آخرت را با اعتباریّات عالم هوی و نفس امّاره به یک دیده و منظر می نگریم، و حقائق را با توهّمات در یک کفّه قرار می دهیم.ممکن است سوالات بسیاری در زمینه مراسم ترحیم داشته باشیم.

آنچه در زیر می خوانید سؤالات و پاسخ هایی از آیت الله مکارم شیرازی این مرجع تقلید است در مورد آنچه باید در مجالس ختم رعایت کنیم:

این مرجع تقلید به سوالات استفتاء شده اینگونه پاسخ دادند:

اسراف در مراسمات

پرسش: در بعضی مناطق مرسوم است که روز و شب پنج شنبه و جمعه که برای زیارت قبور اموات شان می روند، عطر و گل های قیمتی و یا غیر قیمتی روی قبر می ریزند. آیا این کار مشروع و درست است؟

پاسخ: به مقدار کم اشکالی ندارد، ولی اگر اسراف باشد جایز نیست، مگر در مواردی که جنبه تعظیم شعایر داشته باشد، و در آن جا اسراف محسوب نشود.

شرکت در مراسم شخص

پرسش: برگزاری مجالس فاتحه برای افرادی مانند: قاچاقچیان موادّ مخدّر، محاربین، زناکاران به عنف، و شرکت در مجالس آنها چه حکمی دارد؟

پاسخ: طلب مغفرت برای آنها اشکالی ندارد؛ ولی اگر شرکت در این مجالس سبب ترویج این گونه اعمال گردد، جایز نیست.

استحباب تسلیت گویی به صاحبان عزا

پرسش: تسلیت گفتن به صاحبان عزا تا چه زمانی استحباب دارد؟

پاسخ: مستحب است صاحبان عزا را تسلیت گویند، امّا اگر مدّتی گذشته است و خاطره مصیبت فراموش شده و به واسطه تسلیت مصیبت یادشان می‏ آید ترک آن بهتر است و نیز شایسته است تا سه روز برای اهل خانه میّت غذا بفرستند.

شکیبایی در مرگ خویشاوندان

پرسش: انجام چه اموری در مرگ خویشاوندان سزاوار می باشد؟

پاسخ: سزاوار است انسان در مرگ خویشاوندان، مخصوصاً در مرگ فرزند شکیبایی را از دست ندهد و هر وقت میت را یاد می‏ کند «انا لله و انا الیه راجعون» بگوید و برای میت قرآن بخواند و طلب آمرزش کند.

طلب حلالیّت عمومی برای میّت

پرسش: هنگامی که کسی از دنیا می رود بستگان میّت خطاب به شرکت کنندگان در مراسم می گویند: اگر کسی حقّی بر گردن میّت دارد، معاف بدارد، و او را ببخشد؛ و همه حضّار نیز ابراز بخشش می کنند آیا در این صورت ذمّه میّت ساقط می شود؟

پاسخ: هرگاه صاحب حقّ از صمیم دل گذشت کند، ذمّه میّت بری می شود؛ ولی اگر بستگان میّت می دانند که صاحب حقّ در اثر حیا یا اجبار چنین گفته، باید رضایت او را تحصیل کنند.

بهترین عمل برای شادی روح میّت

پرسش: برای شخص میّت علاوه بر مراسمات متداول، چه عملی برای شادی روح او سودمندتر می باشد؟

پاسخ: جستجو کنید اگر دیونی به مردم دارد قبل از هر چیز دِین او را بپردازید، و اگر واجباتی از او فوت شده قضا کنید، و تا می توانید برای او صدقات و خیرات دهید؛ یعنی به مردم نیازمند به نیّت میّت خود کمک کنید.

حکم اِعلام مُوتِ مفقود بیست ساله

پرسش: اگر شخصی که در حدود بیست سال، مفقود شده است، می توان او را میّت محسوب کرد؟

پاسخ: تا یقین به موت او پیدا نکنید نمی توان او را میت دانست.

حکم شرکت زنان در تشییع شهدا

پرسش: اگر حضور زنان در تشییع شهید مؤثر بر اوضاع جامعه باشد باز هم حضور آنان در تشییع جنازه کراهت دارد؟

پاسخ: اگر دارای فایده قابل توجهی باشد مانعی ندارد.

حکم شرکت دختران در تشییع جنازه

پرسش: شرکت دختران در تشییع جنازه چه حکمی دارد؟

پاسخ: بهتر است که در تشییع جنازه شرکت نکنند.

حکم نگاه کردن زن باردار به میّت

پرسش: نگاه کردن زن حامله به میّت چه حکمی دارد؟

پاسخ: اشکالی ندارد مگر آنکه مایه وحشت او شود.

حکم پوشیدن لباس مشکی در فوت علماء و اقوام

پرسش: پوشیدن لباس مشکی در وفات علماء و اقوام چه حکمی دارد؟

پاسخ: مانعی ندارد و در بعضی از موارد مستحب است.

چگونگی تصرّف در مبالغ دریافتی از مراسمات ختم

پرسش: مبالغی که بابت برگزاری مراسمات ختم در مسجد پرداخت می شود چگونه باید مصرف گردد؟ آیا خادم مسجد هم سهمی دارد؟

پاسخ: پول های ختم و فاتحه خوانی باید زیر نظر متولّی یا امام جماعت(هرکدام که نظارت بر این کار دارند) صرف مصالح مسجد گردد. خادم مسجد نیز می تواند به مقدار متعارف با نظر آنها مصرف کند ولی توجّه داشته باشید پولی در مقابل استفاده از مسجد نمی توان گرفت مگر این که افراد با رضایت خود چیزی بدهند و یا در برابر خدماتی که انجام می شود بگیرند.

حکم استفاده از امکانات مسجد برای مراسم ختم

پرسش: استفاده از امکانات مسجد، اعمّ از ظروف آشپزخانه و مانند آن، در مراسم ختم افراد (چه در داخل مسجد و چه در بیرون مسجد) چه حکمی دارد؟

پاسخ: جایز نیست؛ مگر این که نظر واقفین عامّ بوده باشد، یا عرف محلّ چنین اقتضا کند.

تلاوت قرآن در مجلس ترحیم تارک الصلاة

پرسش: آیا تلاوت قرآن در مجلس ترحیم تارک نماز و یا منکر نماز جایز است؟

پاسخ: تقاضای عفو و بخشش و انجام اعمال خیر برای همه مسلمانان هرچند که گناهکار باشند جایز است.

حکم حضور ارامنه در مساجد برای مراسمات ختم

پرسش: مسجدی در زمین مشاعی که بین مالکین مسلمان و ارمنی مشترک بوده، با اجازه خودشان بنا شده است؛ اهل کتاب مراسم ختم امواتشان را در مسجد مسلمانان برگزار می کنند و واعظ مسلمان در آن مجلس سخنرانی می نماید و خود ایشان هم در مجلس حضور دارند و همچنین در مراسم مسلمین که در مسجد منعقد می شود شرکت می کنند با توجه به این مطلب، حضور ارامنه در مسجد چه حکمی دارد؟

پاسخ: اگر آمدن ارامنه به مسجد سبب علاقه بیشتر آن ها به اسلام گردد مانعی ندارد.

حکم صرف غذا در مساجد

پرسش: غذا خوردن در مجلس ختم و مانند آن که در مسجد برگزار می شود چه حکمی دارد؟

پاسخ: اگر برای نمازگزاران مزاحمت ایجاد نکنند و سبب آلودگی مسجد نگردد اشکالی ندارد.

استفاده از نوحه امام حسین(علیه السلام) برای دیگران با تغییر نام

پرسش: آیا تغییر دادن نوحه ای که متعلق به امام حسین (علیه السلام) است درست است یا خیر؟ (به جای آن، اسم میت را قرار دهند)

پاسخ: در صورتی که مضمون و محتوای آن با آن شخص سازگار باشد، مانعی ندارد وگرنه دروغ محسوب می شود و جایز نیست.
 

حکم شرکت در مراسم ترحیم مرحومی که فرزند صغیر دارد

پرسش: میّتی که وصیّت نکرده و در میان اولاد او دو صغیر وجود دارد، حضور مردم در منزل یا مراسم ترحیم میّت و نیز صرف چای و خرما و مانند آن چه حکمی دارد؟

پاسخ: در این گونه موارد مبلغ مختصری که جوابگوی آن تصرّف باشد برای صغیر در نظر بگیرید و هزینه او کنید؛ در این صورت تصرّفات فوق جایز است.

مصرف هزینه های مراسم سوگواری در امور خیر

پرسش: اخیراً در برخی از مناطق رسم شده که بستگان متوفّی به جای برگزاری مراسم عزاداری و فاتحه، پول آن را هزینه امور خیریّه می کنند. به نظر می رسد با توسعه این تفکّر، مردم و میّت از برکات مجالس مذکور که آشنایی با معارف دین و تذکّر و تنبیه و به یاد جهان آخرت افتادن، همدردی با صاحبان عزا، و قرائت فاتحه و قرآن برای میّت، و ذکر توسّل و مانند آن است، محروم می شوند. با توجّه به این مطلب، کدام یک اولویّت دارد؟

پاسخ: بهتر است مجلس ساده ای بگیرند، و هزینه های اضافی را صرف کارهای خیر کنند.

اجرای موسیقی در مراسم ختم

پرسش: در برخی مناطق در مجلس ختم و فاتحه خوانی بر سر مزار جوانی که قبل از ازدواج مرحوم شده شاهد اجرای موسیقی محلّی، و حرکاتی شبیه رقص توسّط برخی زنان و مردان هستیم،نظر حضرتعالی در مورد این مراسم چیست؟

پاسخ: این گونه کارها جایز نیست، و دور از شان افراد با ایمان است، و سبب آزار روح میّت می شود.

برگزاری مراسم سوم، هفتم و ... برای اموات

پرسش: آیا گرفتن مراسم سوم، هفتم، چهلم و سالگرد برای میت جایز، مستحب یا مکروه است؟

پاسخ: این موضوع به عنوان یک حکم شرعی وارد نشده است بلکه یک رسم عرفی برای احترام میت و تذکر بازماندگان است. انجام آن به این عنوان اشکال ندارد بلکه کار خوبی است.

حکم شرعی حضور دختران در مراسم ترحیم - نمناک

۳۱ تیر ۱۳۹۳ ه‍.ش. - نظر معظم له در مورد حکم شرعی حضور زنان در ورزشگاه‌ها به عنوان تماشاچی چیست؟ ... خیلی از برنامه های دیگر را هم می توانند از تلویزیون ببینند مثل مراسم .... همایش اقتصاد هنر با حضور هنرمندان، مجلس ترحیم سلحشور، تشییع شیدا جاهد و .